با افزایش سرعت و تعداد خودروها در جاده‌ها، اهمیت سیستم‌های ایمنی بیشتر از هر زمان دیگری احساس می‌شود. یکی از مهم‌ترین فناوری‌های ایمنی در خودروهای امروزی، سیستم ترمز ضد قفل یا ABS است. این سیستم به‌طور مستقیم بر روی کنترل بهتر خودرو هنگام ترمزگیری‌های ناگهانی و جلوگیری از تصادف تاثیر دارد. در این مقاله به‌طور کامل با ساختار، عملکرد، مزایا، اجزای تشکیل‌دهنده و همچنین نکاتی برای نگهداری سیستم ABS آشنا خواهیم شد.
سیستم ترمز ABS چیست؟
ABS یا Anti-lock Braking System به معنای سیستم ترمز ضد قفل، یکی از سیستم‌های ایمنی فعال خودرو است که از قفل شدن چرخ‌ها در هنگام ترمزگیری شدید جلوگیری می‌کند. در شرایطی مانند جاده‌های لغزنده، ترمز ناگهانی یا سرعت بالا، قفل شدن چرخ‌ها باعث از دست رفتن کنترل خودرو و سر خوردن آن می‌شود. سیستم ABS با عملکرد دقیق خود، باعث می‌شود که چرخ‌ها در هنگام ترمز همچنان در حال چرخش کنترل‌شده باشند و فرمان‌پذیری خودرو حفظ شود.
اجزای تشکیل‌دهنده سیستم ترمز ضد قفل
سیستم ترمز ABS از چند بخش اصلی تشکیل شده است که هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند:
- سنسور سرعت چرخ (Wheel Speed Sensor)
روی هر چرخ نصب می‌شود و وظیفه‌اش اندازه‌گیری سرعت چرخ در لحظه است. این سنسورها اطلاعات را به واحد کنترل مرکزی ارسال می‌کنند. - واحد کنترل الکترونیکی (ECU)
مغز سیستم ABS است. با تجزیه و تحلیل اطلاعات ارسالی از سنسورها، در صورت تشخیص قفل شدن چرخ، فرمان کاهش یا افزایش فشار ترمز را صادر می‌کند. - شیرهای کنترل فشار (Hydraulic Valves)
بین پدال ترمز و ترمز چرخ قرار دارند و بسته به دستور ECU، فشار روغن ترمز را تنظیم می‌کنند تا از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری شود. - پمپ هیدرولیک (Hydraulic Pump)
در مواقعی که فشار ترمز توسط شیرها کاهش یافته، پمپ فشار را مجدداً افزایش می‌دهد تا ترمزگیری به حالت عادی بازگردد.
نحوه عملکرد سیستم ترمز ABS
- ترمز ناگهانی در شرایط اضطراری:
راننده با فشار زیاد روی پدال ترمز، سعی می‌کند خودرو را سریع متوقف کند. - در خودروهای فاقد ABS:
این فشار زیاد باعث قفل شدن چرخ‌ها، کاهش چسبندگی لاستیک با سطح جاده و در نهایت سر خوردن خودرو می‌شود. - در خودروهای مجهز به ABS:
سیستم ضدقفل وارد عمل می‌شود تا از قفل شدن چرخ‌ها جلوگیری کند. - دریافت اطلاعات از سنسورها:
سنسورهای سرعت روی هر چرخ، به‌طور لحظه‌ای سرعت چرخش چرخ‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند. - تحلیل اطلاعات توسط ECU:
اگر ECU تشخیص دهد که سرعت یکی از چرخ‌ها به طور غیرطبیعی کاهش یافته (نزدیک به قفل شدن)، بلافاصله فرمان اصلاحی صادر می‌کند. - تنظیم فشار ترمز:
ECU به شیرهای کنترلی دستور می‌دهد که فشار روغن ترمز در آن چرخ خاص را کاهش دهند تا از قفل شدن جلوگیری شود. - بازگرداندن فشار ترمز در زمان مناسب:
وقتی چرخ دوباره شروع به چرخیدن می‌کند، فشار ترمز به‌تدریج افزایش می‌یابد تا خودرو متوقف شود. - تکرار سریع این فرآیند:
این کاهش و افزایش فشار به‌صورت متوالی و بسیار سریع (در چند صدم ثانیه) تکرار می‌شود. - حفظ کنترل خودرو:
با جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها، خودرو قابلیت مانور و فرمان‌پذیری خود را حتی در زمان ترمز شدید حفظ می‌کند.
مزایای استفاده از سیستم ABS
- جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها
- حفظ کنترل خودرو
- کاهش خطر سر خوردن و چپ کردن خودرو
- کاهش مسافت ترمزگیری در شرایط مناسب
- افزایش ایمنی سرنشینان
چه خودروهایی به سیستم ترمز ضد قفل نیاز دارند؟
امروزه بیشتر خودروهای تولید شده، به‌طور استاندارد به سیستم ABS مجهز هستند. این سیستم نه‌تنها در خودروهای سواری، بلکه در اتوبوس‌ها، کامیون‌ها و حتی موتورسیکلت‌های پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. داشتن ABS برای رانندگانی که در مناطق برفی، بارانی یا پر ترافیک رانندگی می‌کنند بسیار حیاتی است.
نشانه‌های خرابی سیستم ترمز ضد قفل
- روشن شدن چراغ هشدار ABS در پشت آمپر
- سفت یا نرم شدن غیرعادی پدال ترمز
- صدای غیرطبیعی هنگام ترمزگیری
- افزایش مسافت ترمز در شرایط عادی
در صورت مشاهده این نشانه‌ها، لازم است که خودرو را به تعمیرگاه مجاز ببرید تا سیستم ABS بررسی و در صورت نیاز تعمیر شود.
اروم امداد اینجاست تا در بروز هرگونه مشکل در سیستم ABS، در کنار شما باشد. چه با چراغ هشدار ABS مواجه شده‌اید، چه هنگام ترمزگیری صدای غیرعادی می‌شنوید یا متوجه کاهش عملکرد سیستم ترمز شدید، کارشناسان مجرب ما آماده‌اند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن و در محل شما حاضر شوند.
نکات مهم برای نگهداری سیستم ABS
- بررسی منظم سطح روغن ترمز و استفاده از روغن باکیفیت و استاندارد
- بازرسی دوره‌ای سنسورها و سیم‌کشی‌ها
- نظافت بخش‌های هیدرولیکی سیستم ترمز
- سرویس دوره‌ای پمپ و شیرهای کنترل فشار
جمع‌بندی
سیستم ترمز ضد قفل ABS نقش بسیار مهمی در ایمنی خودرو دارد. این سیستم با جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها هنگام ترمزگیری ناگهانی، نه تنها باعث توقف سریع‌تر خودرو می‌شود، بلکه امکان کنترل آن را نیز حفظ می‌کند. آشنایی با نحوه عملکرد و نگهداری صحیح این سیستم، به رانندگان کمک می‌کند تا در شرایط اضطراری، ایمن‌تر رانندگی کنند.