ایمنی فعال و غیرفعال در خودرو چیست و چگونه کار میکند؟
ایمنی فعال و غیرفعال در خودرو یکی از مهمترین شاخصها در طراحی و تولید وسایل نقلیه مدرن است. با افزایش تعداد خودروها و پیچیدهتر شدن شرایط رانندگی، خودروسازان تلاش کردهاند با بهکارگیری فناوریهای پیشرفته، میزان تصادفات و تلفات جادهای را کاهش دهند. در این راستا، سیستمهای ایمنی به دو دسته اصلی ایمنی فعال و غیرفعال در خودرو تقسیم میشوند که هرکدام نقش متفاوت اما مکملی در حفظ جان سرنشینان دارند.
در ادامه بهصورت کامل بررسی میکنیم که ایمنی فعال و غیرفعال چیست، چه تفاوتی با هم دارند و هرکدام چگونه کار میکنند.
ایمنی خودرو چیست؟
ایمنی خودرو به مجموعهای از طراحیها، تجهیزات و فناوریها گفته میشود که با هدف:
- جلوگیری از وقوع تصادف
- کاهش شدت برخورد
- محافظت از جان سرنشینان و عابران
- در خودروها به کار گرفته میشود.
بر اساس عملکرد، سیستمهای ایمنی به دو گروه اصلی تقسیم میشوند:
- ایمنی فعال (Active Safety)
- ایمنی غیرفعال (Passive Safety)
ایمنی فعال در خودرو چیست؟
ایمنی فعال به سیستمهایی گفته میشود که قبل از وقوع تصادف وارد عمل میشوند و تلاش میکنند از بروز حادثه جلوگیری کنند. این سیستمها معمولاً در زمان رانندگی فعال هستند و به راننده کمک میکنند کنترل بهتری روی خودرو داشته باشد.
- هدف ایمنی فعال
- پیشگیری از تصادف
- حفظ پایداری خودرو
- کاهش خطای انسانی
مهمترین سیستمهای ایمنی فعال و نحوه عملکرد آنها
سیستم ترمز ضد قفل (ABS)
این سیستم از قفل شدن چرخها هنگام ترمزگیری شدید جلوگیری میکند.
نحوه کار:
با تنظیم سریع فشار ترمز، چرخها را در حال چرخش نگه میدارد تا راننده بتواند خودرو را کنترل کند.
سیستم کنترل پایداری الکترونیکی (ESC یا ESP)
این سیستم مانع از انحراف یا سر خوردن خودرو در پیچها میشود.
نحوه کار:
با استفاده از سنسورها، جهت حرکت خودرو را بررسی کرده و در صورت انحراف، بهصورت هوشمند ترمز برخی چرخها را فعال میکند
سیستم کنترل کشش (TCS)
از هرزگردی چرخها هنگام شتابگیری جلوگیری میکند.
نحوه کار:
در صورت تشخیص لغزش، قدرت موتور را کاهش یا ترمز چرخها را فعال میکند.
سیستم ترمز خودکار اضطراری (AEB)
در صورت تشخیص خطر برخورد، بهطور خودکار ترمز میگیرد.
نحوه کار:
با استفاده از رادار و دوربین، فاصله با مانع را بررسی کرده و در صورت عدم واکنش راننده، ترمز فعال میشود.
سیستم هشدار خروج از خط (LDW)
در صورت خروج ناخواسته از خط حرکت، به راننده هشدار میدهد.
نحوه کار:
دوربین جلو خطوط جاده را تشخیص داده و انحراف را شناسایی میکند.
کروز کنترل تطبیقی (ACC)
فاصله ایمن با خودروی جلویی را حفظ میکند.
نحوه کار:
با افزایش یا کاهش سرعت بهصورت خودکار، فاصله استاندارد حفظ میشود.
ایمنی غیرفعال در خودرو چیست؟
ایمنی غیرفعال به سیستمهایی گفته میشود که پس از وقوع تصادف فعال میشوند و وظیفه آنها کاهش شدت آسیب به سرنشینان است. این سیستمها در جلوگیری از تصادف نقشی ندارند، اما نقش بسیار مهمی در نجات جان انسانها ایفا میکنند.
- هدف ایمنی غیرفعال
- کاهش صدمات جانی
- جذب انرژی ضربه
- محافظت از سرنشینان
مهمترین سیستمهای ایمنی غیرفعال و نحوه عملکرد آنها
کمربند ایمنی
مهمترین سیستم ایمنی غیرفعال خودرو است.
نحوه کار:
با نگه داشتن سرنشین در جای خود، از پرتاب شدن به جلو یا بیرون خودرو جلوگیری میکند.
کیسه هوا (Airbag)
در لحظه تصادف باز شده و از برخورد سر و بدن با اجزای سخت خودرو جلوگیری میکند.
نحوه کار:
سنسورها شدت ضربه را تشخیص داده و در چند میلیثانیه کیسه هوا را فعال میکنند.
بدنه با مناطق جذب ضربه (Crumple Zones)
بخشهایی از بدنه که برای جذب انرژی تصادف طراحی شدهاند.
نحوه کار:
این نواحی هنگام تصادف تغییر شکل داده و انرژی ضربه را جذب میکنند.
ستونها و اتاق ایمن (Safety Cell)
اتاق سرنشینان با فولاد مقاوم تقویت میشود.
نحوه کار:
از تغییر شکل شدید کابین جلوگیری کرده و فضای ایمن حفظ میشود.
پشتسریها
از آسیبهای گردن و ستون فقرات جلوگیری میکنند.
نحوه کار:
حرکت ناگهانی سر را محدود میکنند.
قطع خودکار سوخت
پس از تصادف، جریان سوخت قطع میشود.
نحوه کار:
از آتشسوزی جلوگیری میکند.
تفاوت ایمنی فعال و غیرفعال در خودرو
| ویژگی | ایمنی فعال | ایمنی غیرفعال |
| زمان عملکرد | قبل از تصادف | بعد از تصادف |
| هدف | جلوگیری از حادثه | کاهش آسیب |
| نوع عملکرد | پیشگیرانه | محافظتی |
| مثال | ABS، ESC، AEB | کمربند، ایربگ |
نقش ایمنی فعال و غیرفعال در کاهش تلفات جادهای
ترکیب این دو نوع ایمنی باعث شده:
- احتمال تصادف کاهش یابد
- شدت ضربه کمتر شود
- میزان مرگومیر به شکل قابلتوجهی کاهش پیدا کند
- خودروهای مدرن بدون این دو سیستم عملاً ایمن محسوب نمیشوند.
چرا وجود هر دو سیستم ضروری است؟
حتی پیشرفتهترین سیستمهای ایمنی فعال نمیتوانند از همه تصادفات جلوگیری کنند. در این شرایط، ایمنی غیرفعال وارد عمل میشود و جان سرنشینان را نجات میدهد. بنابراین این دو سیستم مکمل یکدیگر هستند و نبود هرکدام، ایمنی خودرو را بهشدت کاهش میدهد.
ایمنی فعال و غیرفعال در خودرو دو ستون اصلی ایمنی امروزی هستند. ایمنی فعال با پیشگیری از تصادف و کنترل بهتر خودرو، احتمال حادثه را کاهش میدهد و ایمنی غیرفعال با کاهش شدت آسیب، از جان سرنشینان محافظت میکند. شناخت این سیستمها به رانندگان کمک میکند آگاهانهتر رانندگی کنند و اهمیت نگهداری صحیح خودرو را بهتر درک کنند.
